همه چیز درباره کافئین قهوه و میزان آن در قهوه‌های مختلف

شده تا به حال بعد از نوشیدن یک فنجان قهوه باز هم احساس خواب آلودگی کنید؟ خوب جواب این سوال در میزان کافئین موجود در فنجان قهوه شماست، اگر شما هم مثل من عاشق قهوه هستید، اما نمی‌دانید که کدام قهوه بیش‌ترین میزان کافئین را در دل خود جای داده، با فنجونت همراه باشید تا یک بررسی جامع در زمینه کافئین قهوه داشته باشیم و ببینیم که آیا نوع دانه، رست (یک مقاله کامل در مورد رست قهوه) و حتی روش دم آوری یا عصاره گیری در میزان کافئین موثر است یا نه.

کافئین قهوه چیست؟

کافئین یک محرک است که در بسیاری از نوشیدنی‌ها از جمله قهوه وجود دارد و سیستم عصبی، قلب و ماهیچه‌های بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. آمار دقیقی از میزان مصرف کافئین در جهان وجود ندارد، اما به طور تقریبی بیش از 70 درصد از جمعیت جهان همه‌روزه قهوه می‌نوشند.

کافئین قهوه به چه مواردی بستگی دارد؟

کافئین قهوه‌ای که می‌نوشید به موارد زیادی بستگی دارد که در ادامه به بررسی تک تک آنها می پردازیم.

کافئین و نوع دانه قهوه

اصلی ترین بخش برای پیدا کردن میزان کافئین موجود در قهوه، توجه به نوع دانه آن است. به‌طور کلی دانه قهوه در دو نوع عربیکا و ربوستا وجود دارد. معمولاً دانه عربیکا به خاطر عطر و طعمی که دارد، با کیفیت‌تر از دانه ربوستا ست در حالی‌که کشت قهوه ربوستا در مزارع قهوه ساده تر و عمومی تر است. طعم ربوستا تلخ تر و عربیکا ترش و میوه‌ای‌ است. عربیکا محبوبیت بیش‌تری دارد، اما از لحاظ میزان کافئین، ربوستا در رقابت با عربیکا برنده است. بنابراین اگر کافئین بالا و طعم تلخ‌تر را می‌پسندید، قهوه ربوستا یک انتخاب مناسب برای شماست.

اگر قهوه با کافئین بالا را می‌پسندید بهتر است قهوه‌ای بخرید که درصد ربوستا بالاتری داشته باشد. مثلا قهوه انرژی زا رستری فنجونت 80 درصد ربوستا دارد و برای رفع خستگی و ورزش عالی است.

اگر قهوه‌ با طعم ملایم و کافئین متوسط را می‌پسندید پیشنهاد می‌کنم قهوه‌ای بخرید که درصد عربیکا بالاتری داشته باشد ولی میزان ربوستا آن نیز کم نباشد. مثلا خرید قهوه پرفکت بلند با ترکیب 70% عربیکا و 30% ربوستا، برای داشتن یک قهوه ملایم با کافئین متوسط، مناسب است.

کافئین و نوع رست قهوه

یک باور غلط درمورد نوع رست وجود دارد و بسیاری از افراد فکر می‌کنند که رست هرچه تیره‌تر باشد، میزان کافئین بیش‌تری دارد. حقیقت این است زمانی که قهوه رست داده می‌شود، مقداری به حجم آن اضافه شده، در حالی‌که برخی از مواد آن کاسته و سبک‌تر می‌شود، بنابراین هر چه زمان رست طولانی تر باشد، اندازه دانه قهوه بزرگ تر، رنگ آن تیره تر و در نتیجه وزن دانه ها کمتر از قهوه های روست روشن هستند. بنابراین در مقیاس صد گرم قهوه، تعداد دانه های قهوه تیره به دلیل وزن کمتر هر دانه، بیشتر از تعداد دانه های روشن است و طبیعتاً کافئین آن در حد کمی بیشتر است. این موضوع در صورتی است که نوع قهوه ها را یکسان بداینم، مثلا هر دو از نوع ربوستا باشند. حالا تصور کنید بر اساس حجم دانه هایی که پودر کرده ایم مقایسه کنیم. خوب متوجه شدیم حجم دانه های روست تیره بزرگتر از روست روشن است، بنابراین در یک فنجان دانه قهوه، تعداد دانه های رست تیره کمتر از روست روشن و در نتیجه، کافئین آن به میزان قابل توجهی کمتر خواهد بود.

تاثیر روش تهیه در میزان کافئین

میزان کافئین موجود در قهوه بسته به نوع قهوه و روش دم کردن آن متفاوت است. جدول زیر میزان کافئین موجود در قهوه‌های مختلف را نشان می‌دهد:

• قهوه دمی مانند قهوه فرانسه (237 میلی‌لیتر): 95 تا 200 میلی‌گرم کافئین
• قهوه‌های دمی دی‌کف شده (237 میلی‌لیتر): 2 تا 12 میلی‌گرم کافئین
• اسپرسو (30 میلی‌لیتر): 47 تا 75 میلی‌گرم کافئین – به مقاله جامع اسپرسو چیست مراجعه کنید.
• اسپرسو دی‌کف شده (30 میلی‌لیتر): 0 تا 15 میلی‌گرم کافئین
• لاته (237 میلی‌لیتر): 63 تا 175 میلی‌گرم کافئین – به مقاله جامع لاته چیست مراجعه کنید.

توضیح: قهوه دی‌کف شده قهوه‌ای است که میزان کافئین آن طی فرآیند خاصی کاهش یافته است.

همان‌طور که در جدول بالا مشاهده می‌کنید، میزان کافئین موجود در یک فنجون قهوه زیاد نیست. اما اگر میزان مصرف قهوه را در طول روز کنترل نکنید، کافئین زیادی وارد بدن می‌شود که این موضوع می‌تواند نگران کننده باشد.

میزان کافئین قهوه برحسب حجم

به‌طور معمول یک فنجون اسپرسو (حدودا 30 میلی‌لیتر اسپرسو) بین 45 تا 75 میلی‌گرم کافئین دارد. و در مقابل یک فنجون قهوه دمی با روش دریپر 20 میلی‌گرم کافئین دارد. جدول زیر میزان کافئن قهوه‌ها بر اساس حجم را نشان می‌دهد:

• اسپرسو (60 میلی‌لیتر- یا اسپرسو دبل): 150 میلی‌گرم کافئین
• قهوه دریپر (360 میلی‌لیتر): 240 میلی‌گرم کافئین

همان‌طور که در جدول بالا مشاهده می‌کنید، اسپرسو بیش‌ترین میزان کافئین را دارد. علاوه بر روش آماده کردن قهوه، فاکتورهای دیگری همانند نوع دانه‌های قهوه میزان کافئین آن را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

کافئین و اندازه آسیاب قهوه

یکی دیگر از عواملی که میزان کافئین موجود در قهوه را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اندازه آسیاب دانه‌های قهوه است.
قهوه‌هایی که نرم‌تر آسیاب می‌شوند میزان کافئین بیش‌تری نسبت به قهوه‌های با آسیاب درشت‌تر دارند، از همین جهت اسپرسو دارای کافئین زیادی است.

کافئین و حرارت آب

جالب است بدانید، آب نه‌ تنها طعم قهوه شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد بلکه مقدار کافئین در یک فنجون قهوه را تعیین می‌کند. آب داغ با درجه حرارت 90 الی 96 درجه کافین بیش‌تری نسبت به سایر دماها دارد.

معمای رنگ قهوه و کافئین!

همون‌طور که قبلا اشاره کردیم دونه‌های قهوه در ابتدا سبز رنگ هستن و طعم قابل درکی برای ما ندارن! برای این‌که دونه‌های قهوه آماده مصرف بشن اونا رو طی فرآیند خاصی با دما و زمان مشخص حرارت میدن. در نتیجه دونه‌های سبز قهوه کم‌کم رنگ‌شون به قهوه‌ای تغییر پیدا می‌کنه. هر چی میزان حرارت و زمان اون بیش‌تر باشه رنگ قهوه‌ای دونه‌های قهوه تیره‌تر می‌شه.

یه باور نادرست درباره رنگ قهوه و کافئین

دوستان عزیز باور خیلی‌ها اینه که هرچی قهوه تیره‌تر باشه کافئینش بیش‌تره!! اما واقعیت اینه که: قهوه روشن نسبت به قهوه تیره کافئین بیش‌تری داره و علتشم اینه که: توی فرآیند روست یا پختن دونه‌های قهوه، حرارت کافئین و کاهش می‌ده. یعنی هر چی میزان حرارت و مدت زمان حرارت بیش‌تر باشه میزان کافئین دونه‌های قهوه کاهش پیدا می‌کنه.

در مورد رابطه بین تلخی و کافئین

قبلا گفتیم که: دونه‎های ربوستا چون کافئین بیشتری دارن تلخ‌ترن (تلخی‌ و کافئینی که توی ذات دونه‌های ربوستاس). ولی بین تلخی‌ای که در اثر روست زیاد باشه (دارک روست یا روست تیره) و میزان کافئین رابطه مستقیمی وجود نداره. در واقع تلخی قهوه تیره یا همون دارک روست به خاطر حرارت زیادی ست که دیده نه به خاطر کافئین بالاش.